nie podgrzewaj atmsosfery
STRONA GŁÓWNA | O ZMIANACH KLIMATU | DLA NAUCZYCIELI | UCZESTNICY | RYSUNKI | LINKI | O PROJEKCIE | O ŹRÓDŁACH

 


MIĘDZYNARODOWE ZMAGANIA Z KLIMATEM



Cel zajęć: zapoznanie uczniów i uczennic z międzynarodowymi inicjatywami na rzecz ochrony klimatu

Cele operacyjne:
    Uczeń/uczennica:
  • wymienia wybrane inicjatywy międzynarodowe na rzecz klimatu,
  • uczestniczy w symulacji obrad Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC), argumentuje swoje stanowisko, wnioskuje, prognozuje rozwój wypadków, negocjuje,
  • rozumie, że działalność ludzi zamieszkujących bogate kraje Północy ma wpływ na życie ludzi na całym świecie, a w szczególności na mieszkańców krajów ubogiego Południa.
Materiały: plansza ilustrująca światową emisję CO2, tabela „Wskaźniki redukcji emisji”, tabela „Informacje o krajach”, karta Sekretarza Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej, karta Prezesa Funduszu Adaptacyjnego, karty dla poszczególnych krajów, wizytówki dla krajów, karty katastrof, 250 monet (np. jednogroszowych albo guzików, żetonów), 2 pojemniki na monety (jeden mały, drugi większy, np. pudełeczka, słoiki, talerzyki), zegarek lub minutnik (np. do gotowania jajek)

Czas trwania: dwie godziny lekcyjne

Miejsce zajęć: sala lekcyjna

Grupa wiekowa: gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne


Przebieg zajęć:
Prowadzący/prowadząca pyta uczniów i uczennice, czy słyszeli i słyszały o krajowych lub międzynarodowych inicjatywach mających na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Wypowiedzi uczniów i uczennic nauczyciel uzupełnia w formie krótkiego wykładu na ten temat. Omawiamy pokrótce historię międzynarodowych wysiłków od Rio de Janeiro do Warszawy i Limy, z perspektywą zawarcia porozumienia globalnego w Paryżu w 2015 roku. Uzmysławiamy główny cel corocznych spotkań państw-stron Konwencji Klimatycznej (w 2012 roku wygasł pierwszy okres zobowiązań Protokołu z Kioto. Aby uchronić świat przed zgubnymi długoterminowymi skutkami zmian klimatycznych potrzebne są nowe międzynarodowe wiążące ustalenia dotyczące drugiego okresu zobowiązań Protokołu z Kioto, czyli okresu 2012-2020).

Cel gry
Przechodzimy do II części zajęć – gry, czyli uproszczonej symulacji obrad Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej (z ang. COP – Conference of Parties). Celem tej gry jest ukazanie mechanizmów negocjacyjnych, stanowisk stron oraz pomysłów składających się na nowe porozumienie w sprawie ochrony klimatu, które obejmuje: redukcję emisji gazów cieplarnianych w poszczególnych krajach, adaptowanie do zmian klimatycznych oraz transfer przyjaznych klimatowi technologii do krajów uboższych, a także mechanizmy finansowe.

Celem wszystkich uczestników i uczestniczek gry jest uratowanie świata przed nadmiernym ociepleniem klimatu i jego skutkami. Jest to możliwe tylko poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych (zarówno poprzez zamykanie fabryk-trucicieli lub ich modernizowanie, jak i poprzez edukację społeczeństwa), a także poprzez bezpośrednie zapobieganie skutkom zmian klimatu (przeznaczanie środków na fundusz adaptacyjny). Ważne jest także to, że kraje – oprócz redukowania emisji gazów cieplarnianych – muszą dbać o swoją sytuację ekonomiczną. W świecie rzeczywistym występują ogromne różnice dotyczące zarówno wielkości emisji gazów, jak i stopnia rozwoju gospodarczego oraz stopy życiowej mieszkańców poszczególnych krajów, co zostało również odzwierciedlone w grze. Moralnym obowiązkiem krajów bogatych jest przejęcie roli lidera w ograniczaniu emisji i finansowaniu adaptowania się do zmian klimatu oraz wsparcie biedniejszych regionów świata w ograniczaniu emisji (poprzez transfer nowych – przyjaznych klimatowi technologii).

Krótka historia tworzenia globalnych instrumentów prawnych na rzecz ochrony klimatu
Organizacje działające w systemie ONZ są odpowiedzialne za wspólne wyznaczanie toru działania, który ma bezpośrednie przełożenie na szczeblu narodowym, lokalnym i indywidualnym. W zakresie zmian klimatu powołano dwie takie organizacje. Pierwsza z nich to Międzynarodowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC), który zajmuje się problemem od strony naukowej. Druga to Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC).
IPCC powołana została w roku 1988 przez Światową Organizację Metrologiczną (WMO) oraz Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych (UNDP). Wielotomowe raporty przygotowane przez niezależnych naukowców, przedstawiane przez IPCC, wspierają rządy w formułowaniu i wdrażaniu polityki łagodzenia zmian klimatu. Raporty te ukazują się w cyklach pięciorocznych. Oceny te stanowią merytoryczne wsparcie dla negocjacji klimatycznych na forum ONZ.
W 2013 roku ukazał się piąty raport w sprawie zmian klimatu przygotowany przez 200 wiodących naukowców, którzy przygotowali syntezę wyników naukowych grupy 600 autorów.
Międzynarodowe ustawodawstwo w sprawie zmian klimatu liczy sobie dwadzieścia trzy lata. Decyzja o stworzeniu Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zamian klimatycznych (UNFCCC) została podjęta podczas światowego „Szczytu Ziemi 2” w Rio de Janeiro w roku 1992. Konwencja weszła w życie dwa lata później. Obecnie 195 krajów świata (w tym Polska) jest stroną Konwencji, a tym samym co roku bierze udział w negocjacjach klimatycznych na forum ONZ. Negocjacje klimatyczne opierają się na dwóch głównych, międzynarodowych instrumentach prawnych. Są to:
1. Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (1992),
2. Protokół z Kioto (1997).
Wszelkie decyzje, komisje, instytucje oraz grupy robocze, które zostały utworzone przez ostatnie dwie dekady, opierają się na celach i postanowieniach zawartych w Konwencji i Protokole. Tym samym, te dwa międzynarodowe instrumenty prawne stanowią fundament negocjacji klimatycznych.


Uczestnicy gry:
Uczniowie, uczennice i prowadzący/prowadząca zajęcia wcielają się w rolę uczestników i uczestniczek Konferencji:
1. Prezydent COP – prowadzący/-a, nauczyciel/-ka
2. Sekretarz Konwencji Klimatycznej – uczeń/uczennica
3. Prezes/prezeska Funduszu Adaptacyjnego – uczeń/uczennica
4. Przedstawiciele i przedstawicielki poszczególnych krajów lub grup krajów – młodzież podzielona na grupy


Dzielimy uczniów i uczennice na 8 grup adekwatnie do liczby mieszkańców danego kraju (grupy krajów).
Przykładowo w grupie 27 osobowej:
- USA – 2 os. (323 mln),
- Chiny – 8 os. (1396 mln),
- Rosja – 1 os. (143 mln),
- UE – 3 os. (509 mln),
- Indie – 6 os. (1252 mln),
- Brazylia – 1 os. (200 mln),
- Japonia – 1 os (127 mln),
- Afryka – 5 os. (1110 mln).


Wyznaczamy także Sekretarza Konwencji Klimatycznej oraz Prezesa/Prezeskę Funduszu Adaptacyjnego. Prowadzący/prowadząca przyjmuje rolę Prezydenta COP, udziela głosu, moderuje dyskusję, ogłasza informacje o klęskach spowodowanych globalnym ociepleniem. W tej części zajęć uczennice i uczniowie powinni siedzieć w dużym kole, najlepiej za stolikami – tak jak na konferencji.

Reguły gry:
  • Celem gry i wszystkich jej uczestników jest ograniczenie światowej emisji gazów cieplarnianych o połowę – mniejsza redukcja nie uchroni świata przed skutkami zmian klimatu.
  • Gracze są przedstawicielami krajów (lub grupy krajów jak np. UE), którzy przyjechali reprezentować interesy swoich państw na Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej.
  • W Konferencji bierze udział także Prezes Funduszu Adaptacyjnego, Sekretarz Konwencji Klimatycznej oraz Prezydent Konferencji.
  • Plansza ilustruje światową emisję CO2. Jeden kwadracik symbolizuje jedną jednostkę emitowanego obecnie CO2. Plansza ilustruje także liczbę mieszkańców oraz dochód krajów (dane te prezentowane są w tabeli).
  • Emisję CO2 można redukować poprzez ekomodernizację przemysłu, transportu, rolnictwa lub edukację społeczeństwa. Redukcja jednej jednostki CO2 kosztuje 1 monetę (zarówno modernizacja jak i edukacja).
  • Kraje same deklarują, o ile zredukują swoją emisję, i płacą do banku określoną kwotę – wówczas z planszy wykreślana jest odpowiednia liczba kwadracików. Za wykreślanie kwadracików i zliczanie poziomu redukcji emisji odpowiedzialny jest Sekretarz Konwencji Klimatycznej. Środki wydawane na modernizację przemysłu i działania edukacyjne trafiają do woreczka.
  • Kraje bogatsze mogą finansować także redukcję gazów w krajach biedniejszych poprzez inwestycje w ich rozwój.
  • Nie ma znaczenia, ile emisji zredukuje dany kraj, istotne jest zredukowanie światowej emisji o połowę (czyli o 180 jednostek CO2).
  • Gra toczy się w określonym czasie. Aby uratować świat przed całkowitą zagładą, należy ograniczyć światową emisję CO2 o połowę w ciągu 32 minut od rozpoczęcia gry.
  • Aby uratować świat od pojedynczych katastrof, należy ograniczyć emisję o wyznaczony w tabeli wskaźnik dla danej minuty gry. O ile redukcja nie będzie na określonym poziomie, wydarza się katastrofa będąca skutkiem globalnego ocieplenia. Katastrofy wpływają na poszczególne kraje lub na cały świat. Poszczególne kraje ponoszą straty finansowe określone na kartach katastrof.
  • Przed skutkami katastrof ratują środki zebrane w Funduszu Adaptacyjnym. Aby zneutralizować (powstrzymać) jedną katastrofę, potrzebnych jest 6 monet.
  • Kraje mogą przekazywać dobrowolne składki do Funduszu Adaptacyjnego, który ratuje przed skutkami globalnego ocieplenia. Pieniądze od krajów na działalność Funduszu Adaptacyjnego przyjmuje jego Prezes. On też wydaje zebrane w Funduszu środki, na ewentualne przeciwdziałanie kataklizmom (tj. neutralizuje karty katastrof). Jego rolą jest także – w przypadku zbyt powolnej redukcji światowej emisji – ogłaszanie uczestnikom COP informacji o kataklizmach.
  • Kraje nie mogą wydać wszystkich swoich pieniędzy, muszą brać pod uwagę potrzeby swoich mieszkańców i stabilizację finansową kraju.

Dodatkowe uwagi dla prowadzącego:
  • do odmierzania czasu najlepiej używać minutnika kuchennego albo stopera z sygnałem dźwiękowym, a jeśli korzystamy ze zwykłego zegarka, warto mieć gwizdek lub dzwoneczek, którym będziemy wyznaczać koniec kolejnych etapów gry;
  • istotne jest, aby środki na Fundusz Adaptacyjny zbierać do oddzielnego pojemnika (pudełka, słoiczka), odpowiednio oznaczonego, a nie odkładać na „kupkę”, ponieważ mogą pomylić się z pieniędzmi „wydawanymi” na redukcję emisji, które najlepiej zbierać do woreczka;
  • aby skreślić jedno pole, należy zapłacić 1 monetę, zatem w czasie gry wygodniej będzie Sekretarzowi liczyć monety, niż skreślone pola na planszy. Ważne jest jednak, aby te monety liczyć dyskretnie, nie tworzyć na stole wielkiej kupki pieniędzy będącej „w posiadaniu” jakiegoś światowego banku, który wzbogacił się na modernizacji przemysłu.

Przed rozpoczęciem gry
Grę rozpoczynamy od omówienia pokrótce historii międzynarodowych wysiłków od Rio do Warszawy, Limy w 2014 roku i Paryżu w 2015 roku z perspektywą zawarcia porozumienia globalnego. Uzmysławiamy główny cel corocznych spotkań państw-stron Konwencji Klimatycznej (w 2012 roku wygasł pierwszy okres zobowiązań Protokołu z Kioto, aby uchronić świat przed zgubnymi długoterminowymi skutkami zmian klimatycznych, potrzebne są nowe międzynarodowe wiążące ustalenia dotyczące drugiego okresu zobowiązań Protokołu z Kioto, czyli okresu 2012-2020).

Prowadzący informuje uczniów, że właśnie przyjechali na szczyt COP21 w Paryżu. Każda grupa otrzymuje wizytówkę swojego kraju do postawienia na stole oraz kartę informacyjną kraju (grupy krajów), z którą ma się bardzo dokładnie zapoznać, tak aby móc kompetentnie przemawiać podczas obrad. Każda grupa musi wybrać także swojego negocjatora, który będzie przemawiał w jej imieniu. Także Sekretarz Konwencji Klimatycznej oraz Prezes Funduszu Adaptacyjnego otrzymują instrukcje do swoich ról.

W czasie, kiedy uczniowie przygotowują się do rozpoczęcia Konferencji, prowadzący wiesza na tablicy lub rozkłada w dobrze widocznym miejscu planszę do gry. Plansza ukazuje całą światową emisję CO2, na której uwidoczniony jest udział poszczególnych państw w globalnej emisji. Na planszy zaznaczona jest również ludność poszczególnych krajów (lub grup krajów) oraz dochód narodowy (podany w fikcyjnych jednostkach, ale proporcjonalny do rzeczywistego dochodu). Prowadzący przygotowuje także monety symbolizujące budżet danego kraju. Istotny jest efekt, który powstaje w momencie, gdy poszczególni gracze otrzymają pieniądze – użycie monet czy żetonów poustawianych w stosiki obrazowo ukazuje dysproporcje pomiędzy zasobami krajów bogatych (USA, UE) i biednych.

Na tablicy należy także powiesić (albo przepisać) tabelkę z danymi krajów oraz tabelkę „wskaźniki redukcji emisji”. Należy również przygotować pudełeczko (lub inny pojemnik np. słoiczek, talerzyk) opisane „Fundusz Adaptacyjny”, do którego społeczność międzynarodowa będzie zbierać środki na przystosowanie się do zmian klimatu. Potrzebny będzie także woreczek, do którego trafią pieniądze wydawane przez kraje na redukcję emisji CO2.

Po zakończeniu przygotowań prowadzący przedstawia reguły gry oraz przypomina o kulturze dyskutowania.

Konferencja
Prezydent COP prosi przedstawicieli państw o zgłaszanie rozwiązań lub podejmowanie działań (tj. modernizowanie przemysłu, edukacja, przekazywanie środków do Funduszu Adaptacyjnego). Redukcję emisji zaznaczamy na planszy poprzez skreślanie kolejnych pól. Aby zredukować emisję o 1 kwadracik na planszy, gracz musi zapłacić 1 monetę.

Po 5 minutach od rozpoczęcia Konferencji Prezydent COP prosi Sekretarza, który na bieżąco zlicza redukcję emisji, o podanie, o ile jednostek (kwadracików na planszy do gry) została zredukowana globalna emisja. Jeśli globalna emisja została zredukowana o 30 jednostek (por. tabela „Wskaźniki redukcji emisji”), Prezydent COP informuje uczestników, że cel w danym etapie został osiągnięty i dzięki temu udało się uniknąć katastrof związanych ze zmianami klimatu. Jeśli globalna emisja nie została zredukowana o co najmniej 30 jednostek, Prezes Funduszu Adaptacyjnego losuje kartę z kataklizmem. Jeśli Fundusz Adaptacyjny pozwolił zapobiec katastrofie, wylosowana karta jest odkładana bez czytania i pokrywana pieniędzmi (6 monet) z Funduszu, wydanymi na zapobieganie skutkom zmian klimatu. Jeśli w Funduszu Adaptacyjnym nie ma wystarczającej kwoty pozwalającej na zapobieżenie skutkom globalnego ocieplenia, tj. co najmniej 6 monet, Prezes Funduszu Adaptacyjnego odczytuje, jaką katastrofę spowodowała zmiana klimatu. Zgodnie z informacjami z karty dany kraj (lub kraje) traci podaną ilość pieniędzy.

Prezydent wznawia negocjacje, po kolejnych 3 minutach ponownie prosi Sekretarza o podanie stanu redukcji emisji i porównuje z tabelą wskaźników minimalnej redukcji. W zależności od wyniku podejmuje odpowiednie kroki opisane powyżej. Jeśli poziom redukcji nie tylko nie został spełniony dla danego momentu gry, ale także dla wcześniejszego, odkrywane są dwie karty katastrofy (np. w 17. minucie gry emisję zredukowano dopiero o 85 jednostek, podczas gdy wymagane w poprzedniej rundzie było 90).

Cały cykl składający się z 3 minut negocjacji, kontroli wyniku redukcji i odpowiednich do wyniku działań powtarza się do osiągnięcia redukcji na poziomie 50% początkowej emisji gazów lub do wyczerpania środków finansowych.

Ważne jest, aby wszyscy uczestnicy COP byli na bieżąco informowani przez Prezydenta COP, co oznacza spełnienie lub niespełnienie wyznaczonych wskaźników redukcji emisji gazów cieplarnianych – że dzięki spełnieniu wyznaczonego na dany moment wskaźnika redukcji żadne katastrofy nie występują albo że brak wymaganej redukcji spowodował katastrofę, która przyniosła określone szkody lub została powstrzymana dzięki określonym kosztom wydanym na Fundusz Adaptacyjny.

Prowadzący grę Prezydent COP odpowiada za redukcję emisji w „pozostałych krajach” (krajach nieobecnych na tym posiedzeniu plenarnym). Co jakiś czas skreśla ilość jednostek redukcji emisji przez „pozostałe kraje”, według swojego uznania w zależności od swojej oceny postępu negocjacji (jeśli kraje biorące udział w grze chętnie redukują swoje emisje, to również „pozostałe kraje” zachowują się w podobny sposób). Aby uzasadnić swoje działania prowadzący może informować uczestników, że otrzymał pozytywne wieści np. z Meksyku, Indonezji, Korei Południowej, Kanady, Republiki Południowej Afryki, że kraje te postanowiły w danym momencie zredukować swoją emisję o daną liczbę jednostek. Informując o tym, w imieniu „pozostałych krajów” wydaje „ich” pieniądze na modernizację i edukację (wkłada monety do woreczka). Prowadzący może także w imieniu „pozostałych krajów” wspomagać Fundusz Adaptacyjny. Można to zrobić tylko w wyjątkowych sytuacjach, kiedy redukcja nie została osiągnięta, gra zbliża się do końca, a krajom brakuje już środków i kolejne katastrofy doprowadziłyby do całkowitego bankructwa. Prowadzący może także, jeśli uzna to za stosowne, wprowadzić utrudnienie w grze. Ogłasza wówczas, że nastąpił ogromny wybuch wulkanu w Indonezji i do atmosfery przedostało się 20 jednostek CO2, w związku z czym kraje muszą zredukować emisję o dodatkowe 20 jednostek, aby spełnić wyznaczone wskaźniki.

Pozytywne zakończenie gry następuje wtedy, kiedy przed upływem 32 minut światowa emisja zmniejszy się co najmniej o połowę w stosunku do początku gry, tj. skreślonych zostanie 180 kwadracików na planszy. Gra może również skończyć się tragicznie, jeśli kraje nie zdążą z ograniczeniem emisji w wyniku braku zgody w negocjacjach co do udziału poszczególnych krajów w redukcji emisji CO2 albo gdy zabraknie im pieniędzy (np. przez kolejne kataklizmy, którym zawczasu nie zapobiegli).

Grę należy podsumować, omówić wrażenia uczestników. Prawdopodobnie uczniowie i uczennice będą mieć potrzebę dyskutowania, wyjaśniania wątpliwości. Warto przeznaczyć na dyskusję co najmniej kilka minut, a jeśli mamy taką możliwość – więcej czasu.



Pobierz:
  • karta pracy – wzór planszy ilustrującej światową emisję CO2 pdf
  • karty pracy – wskaźniki redukcji emisji oraz informacje o krajach biorących udział Konferencjipdf
  • karta pracy – karty informacyjne dla graczy (do złożenia na pół i postawienia obok poszczególnych grup) pdf
  • karta pracy – karty katastrof pdf

Gra została opracowana w ramach programu DLA KLIMATU – kampanii Polskiej Zielonej Sieci, jako element scenariusza "Szkoły DLA KLIMATU".
Aktualizacji w 2014 roku dokonał Wojciech Stępniewski.

Autorką scenariusza jest: Gosia Świderek.
Konsultacje merytoryczne: Instytut na rzecz Ekorozwoju.
Scenariusz pochodzi z książki "Nie podgrzewaj atmosfery. Materiały dla nauczycieli"
wyd. ODE Źródła, Łódź 2009, ISBN: 978-83-928246-4-0

Creative Commons License Scenariusz jest dostępny na licencji Creative Commons "Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 2.5 Polska" . Można go rozpowszechniać w celach niekomercyjnych pod warunkiem podania ich źródła i autorstwa.



Scenariusze dla uczniów klas IV-VI SP

  • Ciepło, cieplej, gorąco - Wprowadzenie do zagadnień zmian klimatu
  • Świat za 50 lat - Prognozowane skutki ocieplenia klimatu
  • Klimatyczni - co każdy z nas może zrobić dla ochrony klimatu.

    Scenariusze dla uczniów gimnazjów i szkół średnich

  • Gorączka naszych czasów - Wprowadzenie do zagadnienia globalnego ocieplenia
  • Zmiany klimatu a prawa człowieka
  • Co będzie pojutrze? - konsekwencje przyrodnicze zmian klimatu
  • Międzynarodowe działania na rzecz ochrony klimatu
  • Klimatyczni w akcji
  • Społeczeństwo obywatelskie a zmiany klimatu – jak działać skutecznie, jak działać wspólnie?



  •  
     
    .
     
      nie podgrzewaj atmosfery
    co - co2
    Witamy na archiwalnej (2009) stronie projektu edukacyjnego „Nie podgrzewaj atmosfery”, którego głównym celem było zwrócenie uwagi na problematykę zmian klimatu. Projekt skierowany był przede wszystkim do nauczycieli i uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz średnich, żywimy jednak nadzieję, iż za ich pośrednictwem idea ochrony klimatu dotrze do szerszego grona odbiorców. Wszystkich zainteresowanych tematyką „klimatyczną” gorąco zachęcamy do odwiedzania naszej strony.
     

    logo źródła

    Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
    ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
    tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
    e-mail: office@zrodla.org
    www.zrodla.org



    logo NFOSiGW
    Projekt dofinansowany ze środków
    Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
    i Gospodarki Wodnej



    logo FPM



    1,5% podatku na OPP
    Bezpłatny program do rozliczenia podatku
    za rok 2023 jest już dostępny do pobrania ze strony opp.zrodla.org


    Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.