Zmiany klimatu w książkach dla dzieci
Wiecie, że zmiany klimatu są ważne i chcecie porozmawiać o nich z Waszymi dziećmi, ale potrzebujecie wsparcia? Kopalny Goblin, żółw Tymoteusz oraz 365 pingwinów ruszają z pomocą! Zapraszamy do naszego zestawienia: Zmiany klimatu w literaturze dziecięcej – przegląd wartościowych książek dla dzieci.
Dzięki fantastycznie napisanym historiom i poruszającym wyobraźnię ilustracjom możemy wprowadzić najmłodszych w skomplikowane zagadnienia. Ważne jest, by dostosować treść do stopnia zainteresowania i poziomu wiedzy dziecka - bez przyswojenia pojęć takich jak pogoda, temperatura, energia może być ciężko. Dlatego angażujmy dzieci w codzienność, sprawdzajmy razem prognozy, nauczmy się rozpoznawać rodzaje chmur, zawieśmy termometr za oknem. Gdy następnym razem wyskoczą korki - dajmy maluchom poświecić latarką i wyjaśnić po swojemu co właśnie się dzieje. Tak samo w przestrzeni szkolnej lub przedszkolnej - nic nie stoi na przeszkodzie, by razem zwiedzić rozdzielnię prądu lub kotłownię w budynku!
Ten niedługi przegląd książek dla dzieci powstał właśnie po to, by nie umknęły wam wartościowe pozycje dostępne na polskim rynku wydawniczym. Dzieci z natury są ciekawskie i chętne do poznawania świata. Odpowiednio dobrana lektura może zaspokoić te naturalne potrzeby, wyposażyć w wiedzę i napędzić do kolejnych odkryć!
Poniżej pięć propozycji, które o zmianach klimatu mówią wprost lub nieco bardziej naokoło, każda swoim wyjątkowym głosem.
"Awaria elektrowni" Rita Kaczmarska, Tina Oziewicz, Wydawnictwo Dwie Siostry
wiek 3+
Pięknie ilustrowana książka, doskonała na “dobranoc”. Opowiada o awarii elektrowni i ciemności, jaka spowija miasto na jedną noc. Śledzimy jeża, ćmę, raka i ich oczami poznajemy mrok z zupełnie innej perspektywy. Jest magicznie. Ilustracje utrzymane w ciemnych barwach tworzą niezwykły klimat, który pozwala utożsamić się ze zwierzętami nocy. Książka może pomóc najmłodszym dzieciom oswoić lęk przed brakiem światła pokazując noc jako naturalną część rytmu dobowego, potrzebną wielu gatunkom. Dzięki temu, że zgasły lampy ćma może wreszcie zaznać spokoju, rak w jeziorze rusza na żer a jeż korzysta z pustych ulic.
Temat energii to nieodłączny element edukacji klimatycznej. Dzięki “Awarii elektrowni” można w interesujący sposób wyjaśnić, skąd bierze się w naszych domach światło, jak powstaje prąd zasilający domowe sprzęty, do czego potrzebna jest nam energia elektryczna. Nie tak dawno na zachodzie Europy miała miejsce największa przerwa w dostawie prądu we współczesnej historii - okresowe awarie mają miejsce też w Polsce. Jak widać, gdy ludzie martwią się o swoje komputery i telefony zwierzęta mogą odetchnąć.
"365 pingwinów" Jean-Luc Fromental, Joëlle Jolivet, Wydawnictwo Tatarak
wiek 4+
Niesamowita, zagadkowa historia rodziny, która codziennie otrzymuje paczkę z żywym pingwinem. Kto je wysyła? Z jakiej przyczyny? W lekkiej, humorystycznej formie zawarte są szczegółowe obliczenia - jeśli paczka z pingwinem pojawia się codziennie, to ile będzie ich po miesiącu a ile po pół roku? Każdy pingwin musi zjeść kilogram ryb, pożywienie ma określoną cenę, ile będzie kosztować wyżywienie pingwiniego stada po miesiącu a ile po roku?
Chociaż wydawać by się mogło, że to przede wszystkim matematyczna książka, zawiera ona w sobie element klimatyczny. Otóż pingwinki wysyła Wujek, który stacjonuje w stacji badawczej na Antarktydzie i jest zaniepokojony zmianami klimatu. Chce ocalić ptaki przed globalnym ociepleniem, dlatego wykrada je potajemnie i przesyła rodzinie, by znaleźć dla nich nowy bezpieczny dom. I chociaż jest to jedynie humorystyczna i nierealna wizja - może z powodzeniem stanowić punkt wyjścia do poważnej rozmowy o ociepleniu klimatu.Jako, że książka jest niedługa a dzieci kochają ten rozkręcający się absurd - będziecie czytać ją wiele razy. Za każdym razem możecie rozwinąć wątek klimatyczny w zupełnie innym kierunku, zgodnie z zainteresowaniami dziecka.
Faktem jest, że wiele gatunków zwierząt wymaga naszej ochrony właśnie ze względu na zmiany klimatyczne. W prawdziwym życiu nie da się ich po prostu spakować i przesiedlić do bardziej sprzyjających warunków. Jedynym rozwiązaniem jest wyhamowanie postępującego ocieplenia klimatu i otoczenie zagrożonych gatunków opieką tam, gdzie żyją. Można skorzystać z okazji i poruszyć temat migracji zwierząt, adaptacji do nowych warunków środowiskowych a nawet wprowadzić zagadnienie handlu zagrożonymi gatunkami. Warto rozpocząć rozmowę z dzieckiem i dać się ponieść jego ciekawości.
"Co się dzieje z pogodą. Dlaczego klimat się zmienia" Laura Ertimo, Mari Ahokoivu, Wydawnictwo Amber
wiek 6+
W tej książce dzieje się naprawdę dużo! Lotta i Kasper to przyjaciele, którzy postanowili zgłębić zagadnienie zmian klimatu. Książka w formie komiksu pokazuje jak zdobywają wiedzę o klimacie, o energetyce i o tym, co każdy z nas może zrobić, by ograniczyć negatywny wpływ na środowisko. Rzucają wyzwanie swoim rodzicom a także szkole - pilnują by na stołówce nie marnowało się jedzenie, zachęcają do zmiany diety i zwracają uwagę na źródła energii z jakich korzysta szkolny budynek. Rodzicom początkowo nie uśmiecha się wprowadzenie tak wielu zmian ale to nie oni ponoszą winę za swoje wygodnickie nastawienie. Sprawcą jest Kopalny Goblin - śmierdzący, zielony duszek, który robi wszystko, by zniszczyć planetę. Zachęca do nieodpowiedzialnej konsumpcji i kibicuje wysokiemu stężeniu CO2! Na szczęście dzieci spotykają też Wróżkę Klimatuszkę, która wspiera ich wysiłki. Historię kończą optymistyczne prognozy na przyszłość, daje poczucie sprawczości i wytycza dobre kierunki w codziennych wyborach.
Książka w sposób wyczerpujący obrazuje procesy chemiczne jakie zachodzą na ziemi. Dużo tu informacji w formie mapek i schematów a wszystko nakreślone przyjazną, wesołą kreską. To, co szczególnie rzuca się w oczy to antykonsumpcyjne przesłanie - im więcej kupujemy tym większą radość sprawiamy Goblinowi. To świetny wątek dla tej grupy wiekowej, która atakowana jest zewsząd reklamami i presją rówieśniczą, by nadążać za modą. Co ważne - dorośli też są pociągnięci do odpowiedzialności i wezwani do działania. W końcu klimat to wspólna sprawa.
"Klimatyczni" - Olga Ślepowrońska, Weronika Żurowska, Wydawnictwo Tekturka
wiek 7+
Bohaterami książki są Basia, Witek i ich “gadający żółw” Tymoteusz. Pewnego wieczora w ich domu gaśnie światło a Tymoteusz zaczyna snuć historię o mieszkańcach dalekich krajów, których różne życiowe wyzwania pchnęły do wprowadzenia zmian. Tutaj nie znajdziecie wykresów, infografik i tabelek - największą siłą “Klimatycznych” są autentyczne historie ludzi i ich zaangażowania w życie swojej społeczności. Książka jest pięknie wydana, napisana dużą czcionką której towarzyszą niepowtarzalne, intrygujące ilustracje. Może być czytana samodzielnie przez dzieci - lub wspólnie w grupie.
Mali czytelnicy dowiedzą się o swoich rówieśnikach Williamie z Malawi i o Leah ze Stanów Zjednoczonych, których działanie miało wpływ na setki ludzi. Budowanie poczucia sprawczości i kształtowanie odpowiedzialnej postawy to jedne z kluczowych celów edukacji klimatycznej. Takie życiowe, autentyczne przykłady skłaniają do refleksji i mają wielką siłę działania! Przeczytać można też o dorosłych, którzy wykazali się empatią, odwagą i determinacją. Ta lektura podnosi na duchu i motywuje do działania!
“Klimat . To o czym dorośli ci nie mówią" Boguś Janiszewski, Max Skorwider, Wydawnictwo Publicat
wiek 7+
Autorzy tej przepastnej książki by wyjaśnić przyczyny, mechanizmy i skutki kryzysu klimatycznego cofają się do samego początku życia na ziemi. Czy można wyobrazić sobie bardziej rzetelną strategię? Razem z pierwszymi ożywionymi komórkami, prokariontami Misią i Adelą zaczynamy niesamowitą historię ewolucji życia na ziemi. Komiksowe postacie wyjaśniają nam kolejno jak powstało życie, czym jest fotosynteza i wprowadzają termin “gazów cieplarnianych” udowadniając, że klimat zmieniał się od zawsze.
Wiele tu dowcipnych grafik, które można wykorzystać osobno podczas omawiania zagadnień klimatycznych, znajdziemy też eksperymenty myślowe i fantastyczny, wzywający do działania rozdział “Co robić”. Na jego kartach zaproponowano 9 pomysłów, które można wykorzystać do wspólnej burzy mózgów w klasie.
Ta pozycja to jedna z publikacji z serii “O czym dorośli ci nie mówią - bo często sami nie wiedzą” wyróżniającej się charakterystycznymi “niedbałymi” ilustracjami, wielowątkową narracją i potężną dawką wiedzy. Wcześniej nieustraszeni autorzy wyjaśniali zagadnienia związane z ekonomią, polityką, emocjami - za każdym razem dostarczając obszerną i wyczerpującą merytorycznie książkę. Nie inaczej jest tutaj. Książkę “Klimat” czyta się na raty, nawet dorosłym zapewni solidną dawkę informacji. Merytorycznie została zweryfikowana przez klimatologa Marcina Popkiewicza więc bez obaw można się powoływać na zawarte w niej treści.
Mimo, że dzieci są mistrzami w obsłudze laptopów i tabletów wciąż uwielbiają bliską relację z analogową książką. Warto tę naturalną potrzebę wspierać i proponować i wartościowe pozycje, które zostaną w pamięci na dłużej i pomogą się oswoić ze skomplikowanymi zagadnieniami - a czasem - popchną do działania! To jedynie pięć propozycji - biblioteki i księgarnie mają do zaoferowania wiele więcej. Warto stworzyć swoją własną listę polecanych publikacji i dzielić się nią dalej.
Przeczytała i zrecenzowała Awa Drozda
